Het Gas(t)Gesprek met Joris Koornneef - Deel 3

Om verder te komen in de energietransitie, is de dialoog belangrijker dan ooit. Daarom gaat voorzitter van Element NL Gerda Verburg aan de hand van 3 stellingen in gesprek met NGO’s, studenten, belangenbehartigers en andere organisaties. Over hoe we de klimaatdoelen van 2050 halen en hoe we een duidelijk pad uitstippelen voor ons energiesysteem. Dit is aflevering 3 van Het Gas(t)Gesprek met… Joris Koornneef, de Burgemeester van jouw Noordzee.

Stelling 3 

De aardgassector is onmisbaar om groene waterstof tot een succes te maken 

Van infrastructuur tot opschalen van blauwe naar groene waterstof: de aardgassector heeft een heel grote rol te spelen in de toekomst en het succes van groene waterstof. Is de rol van deze sector ook onmisbaar en een sleutel tot succes? 

Gerda: Die energietransitie moet zo snel als het kan en zo zorgvuldig als mogelijk. Want het is een enorme omwenteling. En verschillende energiesystemen blijven nog lang naast elkaar bestaan. Zo erkent het NPE bijvoorbeeld dat je blauwe waterstof als tussenstap nodig hebt, om groene waterstof te ontwikkelen en kosteneffectief te maken. En daarin speelt de aardgassector een grote rol. 

Joris: Dat is inderdaad waar. In het Hoofdlijnenakkoord staat nu ‘indien nodig kan blauwe waterstof worden ingezet als tussenstap’. Nou, dat ‘indien nodig’ kan wel weg, want als je naar zo'n nieuw systeem overstapt, dan wil je het oude ook nog houden. En het is niet zo dat je het ene systeem uitzet, waarna je direct overgaat naar een ander systeem. Maar dat verhaal wordt niet vaak genoeg verteld, dat je naast je nieuwe waterstof- en CO2-systeem, ook nog een aardgassysteem moet hebben en dat die verschillende energiesoorten nog lang naast elkaar bestaan. Want als je dat niet doet, word je een geopolitieke speelbal. En misschien vertel ik dan jouw verhaal, Gerda, maar het is wel zoals het is. 

Gerda: Zeker, maar dat is ook goed als we het verhaal beide vertellen, want als ik het vertel dan zeggen ze: ‘Ja, maar jij bent de voorzitter van Element NL’. En ik blijf het vertellen, want het is een realistisch verhaal. Het kan niet zijn dat je alleen radicale oplossingen hebt. Want, geen fossiel meer? Ga dan maar bij die huishoudens langs die nog niet van het gas af kunnen gaan, of die hun huis nog niet hebben geïsoleerd, om te zeggen dat we geen gas meer leveren. Of alleen maar LNG, wat een hogere prijs heeft en wat veel vervuilender is. 

Joris: Maar ik wel zo snel mogelijk van het gas af. Ik wil het alleen graag in de goede context zetten. Als je kijkt naar de ruimtelijke claim van groene waterstof, is dat niet niks. En we gaan veel van onze Noordzee vragen als we offshore wind naar groene waterstof willen brengen. En als je dan kijkt naar de ruimtelijke claim van blauwe waterstof, is dat gewoon een ruimtelijk interessante balans en ook qua CO2-mitigatiekosten. Maar veel mensen reageren vanuit de heup met de leus: ‘We moeten van het gas af’. Dat klopt, maar we moeten af van gas dat veel CO2 emitteert.  

Gerda: Veel organisaties denken in dogma’s en niet in processen om oplossingen te genereren en die ook op te schalen. Zo ben ik betrokken bij de voedseltransitie en daar heb je dezelfde discussie over regeneratieve landbouw. Hoe krijg je al die boeren mee? Zo laten ze bijvoorbeeld 2 jaar hun land braak liggen, om biologische landbouw te realiseren. Dus hoe krijg je dan iedereen mee, voordat je begint met wet- en regelgeving? Op die manier moeten we ook omgaan met de energietransitie.

Joris: We hebben eigenlijk helemaal niet de luxe om CO2-mitigerende opties uit te sluiten, las ik in een rapport van het IPCC in de scenarioanalyses. Dus als je er eentje uitsluit, zoals nucleair, CO2-opslag of blauwe waterstof, betekent dat het hele systeem in de breedte duurder wordt. En dat de transitie naar hernieuwbare energie langer duurt, met meer risico's. Het goede nieuws is wel dat China over het hoogtepunt van CO2-uitstoot heen lijkt te zijn. Dus dan zie je hoe hard het kan gaan als je toegewijd bent. 
En tot slot moeten we ook oppassen dat we met groene waterstof niet te afhankelijk worden van het buitenland. Je had voorheen een index voor energieafhankelijkheid, die zou wel weer teruggebracht mogen worden. Import lijkt misschien handig, maar energie en dus ook groene waterstof moet je voor een aanzienlijk deel in Europa doen. Zorg ervoor dat je een goede positie hebt.  
 
Gerda: Daarnaast is het uitbalanceren van het westen, oosten en zuiden van Europa ook belangrijk, om niet te veel schaal- en sprongverschillen te krijgen. Anders krijg je weer geflirt met Rusland. Wat dat betreft is stabiliteit, welvaart en vrede nog een hele opgave voor Europa. 

Belangrijkste take-aways: 

• Infrastructuur en opschaling van blauwe naar groene waterstof hangen sterk af van de aardgassector.
• Het NPE erkent blauwe waterstof als noodzakelijke tussenstap om groene waterstof kosteneffectief te maken.
• Verschillende energiesystemen, zoals aardgas en waterstof, zullen nog lang naast elkaar bestaan. 
• Overhaaste afschaffing van fossiele brandstoffen kan praktische problemen veroorzaken, zoals bij huishoudens die nog niet van het gas af kunnen. 
• De ruimtelijke eisen voor groene waterstof, vooral offshore wind, zijn significant en vereisen zorgvuldige planning. 
• Oplossingen voor de energietransitie moeten procesgericht zijn en niet gebaseerd op dogma’s, vergelijkbaar met de aanpak in regeneratieve landbouw. 
• Uitsluiten van bepaalde technologieën zoals nucleair of blauwe waterstof kan de energietransitie duurder en risicovoller maken. 
• Europa moet een significant deel van groene waterstof binnen de regio produceren om afhankelijkheid van buitenlandse energie te verminderen. 
• Stabiele, welvarende en vredige samenwerking tussen west, oost en zuid Europa is noodzakelijk om geopolitieke spanningen te vermijden. 

Dit was deel III van de tweede aflevering van het Gas(t)Gesprek met Joris Koornneef. Deel I en II werden eerder gepubliceerd.  
Lees ook de vorige aflevering waarbij Gerda Verburg het Gas(t)Gesprek aanging met de Energietalenten.